air pollution essay in sanskrit

• View a Printable Version
• Send this Thread to a Friend
• Subscribe to this thread

Essay on Water Pollution in Sanskrit

This post is an Essay on Water Pollution in Sanskrit.

जल प्रदूषण पर संस्कृत में निबंध।

जलप्रदूषणम् इति विषये संस्कृतभाषायां निबन्धः।

Translation is given in Hindi and English for better understanding.

This essay can be referenced by school students and interested Sanskrit learners.

Table of Contents

Video of Sanskrit Essay on Water Pollution

जलप्रदूषणम् आधुनिककालस्य वृहत्तमासु समस्यासु एकम् अस्ति। मनुष्याणां, पशूनां जलजीवानां च जीवनेषु अस्य परिणामाः भवन्ति। नदीषु सरोवरेषु च स्नानेन वस्त्राणां पात्राणां च प्रक्षालनेन जलप्रदूषणं भवति। यन्त्रागाराणां सृष्टैः रसायनैः अपि जलप्रदूषणं भवति। अनेन अस्माकं पानाय पचनाय च स्वच्छं जलं न प्राप्यते। एतेन प्रदूषणेन नैके रोगाः भवन्ति, यथा ‘टाईफोआईड्’, ‘कोलेरा’ इत्यादिरोगाः। अस्य प्रदूषणस्य कारणात् जलजीवेभ्यः नद्यः सरोवराः च अजीवनीयाः भवन्ति। नदीनां सरोवराणां च स्वच्छतायै सर्वकारस्य नैके कार्यक्रमाः वर्तन्ते। नैकाः व्यक्तयः असर्वकारीयसंस्थाः च जलप्रदूषणस्य न्यूनीकरणाय कार्यं कुर्वन्ति। जलम् एव जीवनम् अस्ति, अतः जलस्य स्वच्छता शुद्धता च एव अस्माकं सर्वेषां दायित्वम् अस्ति।

jalapradūṣaṇam iti viṣaye saṃskṛtabhāṣāyāṃ nibandhaḥ।

jalapradūṣaṇam ādhunikakālasya vṛhattamāsu samasyāsu ekam asti। manuṣyāṇāṃ, paśūnāṃ jalajīvānāṃ ca jīvaneṣu asya pariṇāmāḥ bhavanti। nadīṣu sarovareṣu ca snānena vastrāṇāṃ pātrāṇāṃ ca prakṣālanena jalapradūṣaṇaṃ bhavati। yantrāgārāṇāṃ sṛṣṭaiḥ rasāyanaiḥ api jalapradūṣaṇaṃ bhavati। anena asmākaṃ pānāya pacanāya ca svacchaṃ jalaṃ na prāpyate। etena pradūṣaṇena naike rogāḥ bhavanti, yathā ‘ṭāīphoāīḍ’, ‘kolerā’ ityādirogāḥ। asya pradūṣaṇasya kāraṇāt jalajīvebhyaḥ nadyaḥ sarovarāḥ ca ajīvanīyāḥ bhavanti। nadīnāṃ sarovarāṇāṃ ca svacchatāyai sarvakārasya naike kāryakramāḥ vartante। naikāḥ vyaktayaḥ asarvakārīyasaṃsthāḥ ca jalapradūṣaṇasya nyūnīkaraṇāya kāryaṃ kurvanti। jalam eva jīvanam asti, ataḥ jalasya svacchatā śuddhatā ca eva asmākaṃ sarveṣāṃ dāyitvam asti।

Essay On Water Pollution

Water pollution is one of the biggest problems in modern times. It has impacts on the lives of humans, animals and aquatic life. Washing clothes and utensils and bathing in rivers and lakes causes water pollution. Water pollution is also caused by chemicals released by factories in rivers, lakes and oceans. Due to this we do not get clean water to drink and cook. This pollution causes many diseases like typhoid, cholera etc. Due to this pollution, rivers and lakes become unlivable for marine life. The government is working on many programmes for the cleanliness of rivers and lakes. Many individuals and NGOs are also working for the reduction of water pollution. Water is life, so keeping water clean and pure is the responsibility of everyone.

जल प्रदूषण पर निबंध।

जल प्रदूषण आधुनिक समय की सबसे बड़ी समस्याओं में से एक है। इसके परिणाम मनुष्यों,पशुओं और जलीय जीवन पर पड़ते हैं। नदियों और सरोवरों में नहाने और बर्तन और कपडे धोने से जल प्रदूषण होता है। जल प्रदूषण कारखानों द्वारा उत्पादित रसायनों के कारण भी होता है। इससे हमें पीने और खाना बनाने के लिए स्वछ पानी नहीं मिलता। इस प्रदूषण से अनेक बीमारियाँ होती हैं, जैसे टाइफाइड और कोलेरा। यह प्रदूषण नदियों और सरोवरों को जलीय जीवन के लिए अनुपयुक्त बना देता है। नदियों और सरोवरों की सफ़ाई के लिए सरकार के अनेक कार्यक्रम हैं। अनेक लोग और गैर-सरकारी संगठन जल प्रदूषण को कम करने के लिए काम कर रहे हैं। जल ही जीवन है इसलिए जल को स्वच्छ एवं शुद्ध रखना हम सभी का दायित्व है।

Importance of Machines

Importance of Art

Republic Day of India

Examination

Pandita Ramabai

Teachers Day

The Experience of Covid

Essay on Ganeshotsav

Importance of Indian Festivals

Importance of Discipline

Importance of Sports

Nutritious Diet

Books My Friend

Mahatma Gandhi

Lokmanya Tilak

Importance of Knowledge

Makar Sankranti

Indian National Flag

Importance of Cleanliness

Importance of Exercise

Importance of Water

Summer Season

Rainy Season

My favourite Teacher

Indian Independence Day

Raksha Bandhan

International Yoga Day

World Environment Day

River Ganga

Abdul Kalam

Goddess Saraswati

Sanskrit Language

Festival of Holi

Shri Krishna

Shri Ganesha

Other interesting sections.

Learn about Sanskrit Axioms which is a statement or proposition which is regarded as being established, accepted, or self-evidently true.

Learn about Sanskrit Proverbs which are a short, well-known saying, stating a general truth or piece of advice.

Learn about Shloka or shlokas in Sanskrit which consists of four padas of 8 syllables each, or of two half-verses of 16 syllables each.

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Save my name, email, and website in this browser for the next time I comment.

HindiVyakran

• नर्सरी निबंध
• सूक्तिपरक निबंध
• सामान्य निबंध
• दीर्घ निबंध
• संस्कृत निबंध
• संस्कृत पत्र
• संस्कृत व्याकरण
• संस्कृत कविता
• संस्कृत कहानियाँ
• संस्कृत शब्दावली
• पत्र लेखन
• संवाद लेखन
• जीवन परिचय
• डायरी लेखन
• वृत्तांत लेखन
• सूचना लेखन
• रिपोर्ट लेखन
• विज्ञापन

Header$type=social_icons

• commentsSystem

जल प्रदूषण पर संस्कृत निबंध (Sanskrit essay on Water Pollution)

जल प्रदूषण पर संस्कृत निबंध (Sanskrit essay on Water Pollution) इदं जलप्रदूषणं इत्युच्यते। जलप्रदूषणं (Water pollution) प्रमुखेषु परिसरमालिन्येषु अन्य

जल प्रदूषण पर संस्कृत निबंध (Sanskrit essay on Water Pollution)

जले यदा अनपेक्षितानि हानिकारकाणि विषयुक्तानि रासायनिकवस्तूनि, आम्लानि, तैलादीनि विलीयन्ते, तदा तादृशं जलं जीविनां प्राणधारणाय योग्यं न भवति। इदं जलप्रदूषणं इत्युच्यते। जलप्रदूषणं (Water pollution) प्रमुखेषु परिसरमालिन्येषु अन्यतमं विद्यते। सरोवराः, नद्यः, समुद्राः इत्यादिषु अनपेक्षितानां वस्तूनां संयोगेन जलमालिन्यं भविष्यति ।

जलप्रदूषणस्य एतानि प्रमुखानि कारणानि -पेट्रोलियम् तैलम्, डि.डि.टि इत्यादयः कीटनाशकाः, पि.सि.बि (पालि क्लोरिनेटड् बैफीनैल्) रासायनिकाः कीटनाशकाः, पारदः, क्याङ्मियम् आर्सैनिक् इत्यादिलोहाः, अणुशक्तिकारागारेभ्यः निसृतानि अनुपयोगीनि वस्तूनि नगरेभ्यः बहिः निष्कासितानि फेनकानि, तत्र प्रमुखानि । एवं विविधानि रासायनिकानि जलमालिन्यं कुर्वन्ति । जलजन्तूनां प्राणधरणाय जले वीलीनः आम्लजनकः अत्यावश्यकः । एतानि लवणानि जले विलीनं भूय आम्लजनकानिलं दुर्बलं कुर्वन्ति । एवं तस्मिन् मलिने जले जलजन्तवः जीवितुम् अशक्ताः भवन्ति म्रियन्ते च।

जलं बहूनां लवणानां द्रावकम्। यदा जले विषयुक्तानि लवणानि विलीनानि, ताद्दशं जलं मनुष्यैः उपयुज्यते, तदा एते विषाः मनुष्याणां शरीरं प्रविशन्ति तेन च अश्रुता अज्ञातपूर्वाः रोगाः भवन्ति । भारतदेशे पूज्यायां गङ्गानद्यां यमुनायां च नगरीयैः कार्यागारैः निःसृतेभ्यः दूषणेभ्यः प्रतिदिनं जलमालिन्यं प्रभूतं सञ्जायते । अनेन नदीजलम् उपयोगाय अनर्हं भवति।

समुद्रजलस्य मालिन्यात् मीनाः अन्ये समुद्रजीविनः नितरां क्लिश्यन्ति, म्रियन्ते च। अन्तर्जलस्य प्रदूषणात् भूमेः उष्णतायाः जलस्थित्याः व्यत्ययः भवति येन वर्षाचक्रे व्यत्ययाः भवन्ति । जलमालिन्यं रोद्धुं बहवः प्रयत्नाः प्रशासनेन विद्येयकद्वारा योजिताः। ‘जलमालिन्यनियन्त्रणार्थं, तत्कृते प्रशासनस्यैकः विभागः तत्परः अपि च वर्तते ।

मलिनजलस्य स्रावेन नानाविधाः रोगाः जायन्ते। ताम्रम्, क्याड्मियम्, कोबाल्ट् लवणैः दूषितस्य जलस्य उपयोगेन क्यान्सर्, नररोगाः हृदयरोगाः जायन्ते। प्रदूषितजले स्नानकरणात् चर्मरोगाः प्रजायन्ते। पारद-लोहेन तत्संयुक्तलवणैश्च प्रदूषितस्य जलस्य सेवनात् "मिनिमा" इति नूतनः रोगः जायते। पारदेन प्रदूषितस्य जलस्य सेवनेन जपान् देशे क्रिस्ताब्दे १९५६ वर्षे मिनिमाट इति ग्रामे केचन जनाः नेत्रहीनाः बभूवुः। केचन उन्मत्ताः जाताः। केचन शरीरभागानां निश्चेष्टतां प्रापुः। एताद्दशरोगस्य हेतुपरिशीलनात्-पारदप्रदूषितस्य जलस्य सेवनेन एवं भवतीति ज्ञातम्। तदारभ्य एतादृशरोगस्य मिनिमाट -इत्येव निर्देशः कृतः। 

सर्वे स्वास्थ्यहेतोः शुद्धं जलमेव पिबेयुः। जलमालिन्यस्य नियन्त्रणाय सततं प्रयत्नः करणीयः। संस्कृतभाषायां जल्स्य जीवनमिति पर्यायपदं भवति । एवं जलमालिन्यं नाम जीवनमालिन्यमित्येव।

जलमालिन्यस्य कारणानि

जल-प्रदूषणस्य बहूनि कारणानि भवन्ति, परं मुख्यतया मानवाः एवास्य कारणीभूतः अस्ति । जनाः अस्योपयोगः समुचितरुपेण न कुर्वन्ति, अप्राकृतिकं कृत्यं कुर्वन्ति, जनसंख्या- वृध्दयाऽपि, प्रदूषणं भवति, औद्योगिकविस्तारेणापि प्रदूषणं भवति । सम्प्रति क्रमशः अस्य कारणानि प्रस्तूयन्ते ।

मनुष्याणां दैनिककृत्यम् – वयं प्रतिदिनं स्नानं कुर्मः, वस्त्रं प्रच्छालयामः पाकं कुर्मः, शोचादिकञ्च कुर्मः । एतानि सर्वाणि कार्याणि जलेनैव भवति। परमितः परं तज्जलं प्रदूषितं भवति । तेन जलेन न किमपि कर्तुं शक्यते अस्माभिः । इदं प्रदूषितं जलं यदि समीचीनतया न विसृज्यते तर्हि इदं मुख्यजलस्त्रोतेन सह मिलित्वा तं प्रदूषयति । अर्थात् यस्य जलस्य उपयोगः वयं कुर्मः तेषां समीचीनं विसर्जनं न भवति । यथा कूपं, नलकूपं पार्श्वे एव वयं स्नानं कुर्मः अथवा तत्रैव तस्य जलस्य बहिर्गमनाय नलिकां (सीवर) कुर्मः, उच्छिष्ट –जलकुण्डं कुर्मः । एतेन नलकूपस्य, कूपस्य च जलं प्रदूषितं भवति। इदं कारणं सर्वप्रमुखं कारणमस्ति।

औद्योगिकम् अपशिष्टम्- औद्योगिकप्रतिष्ठानेषु यस्य जलस्य उपयोगः भवति उपयोगानन्तरं तस्मिन् अपशिष्टे जले लवणं, क्षारम्, आम्लं, विविधं गैसं च मिश्रितं भवति। अपि च तस्य औद्योगिक-अवशिष्टमिश्रितजलस्य विसर्जनं जलस्त्रोतेषु, नदिषु, तडागेषु, सरोवरेषु च भवति, येषां जलस्रोतस्थानां जलस्य उपयोगः मानवाः, पशवः, वनस्पतयः कुर्वन्ति। परं जलमिदं प्रदूषितं भवति अनया प्रक्रियया।

अपमार्जकस्योपयोगः- औद्योगीकरणस्य प्रतिफलं भवति यत् स्वच्छतायै विविधानामपमार्जकानां आविष्कारः जगति संजातः। एतेषामुपयोगः दिनामुदिनं वृध्दिं प्राप्नोति। अनेन कार्यद्वयं भवति। अपमार्जकयुक्तं जलं साक्षात् मुख्यजलस्रोतेषु मिलति अथवा पार्श्वविसर्जनेन परोक्षरुपेण जलस्रोतेषु मिलति। फलतः जलस्य उपरिभागे कश्चन आवरणस्वरुपम् आवरणिकायाः निर्माणं भवति। अर्थात् जलस्रोतानां जलमपमार्जकस्यावरणेन आवृतं भवति । तेन सूर्यस्य प्रकाशः जले प्रवेष्टुं नार्हति। परिणामतः जले पूर्णरुपेण आक्सीजनस्य मिश्रणं भवितुं नार्हति। जलं च प्रदूषितं भवति। 

कृषिरसायनम् - जनसंख्यावृध्द्या जगति खाद्यान्नस्य अभावः संजातः । खाद्यान्नस्य आपूर्यते जनाः कॄषिकार्येषु उर्वरकस्य उपयोगः अधिकतया कुर्वन्ति। ते उर्वरकाः शस्यानां कृते तु लाभदायकाः भवन्ति, परम् अस्माकं कृते हानिकराः भवन्ति । कृषिक्षेत्रेषु तेषामुर्वरकानाम् अवशिष्टाः, अपशिष्टाः वर्षामाध्यमेन विविधेषु जलस्रोतेषु मिलति। फलतः तत्र कार्यद्वयं भवति। प्रथमं तु जलस्रोतानां जलम् आवृतं भवति येन जलेषु आक्सीजनस्याभावः भवति अपि च द्वितीयः जले जलीय वनस्पतीन् उर्वराशक्तिं प्रदाय तान् वर्धयति, येन जलस्थस्य आक्सीजनस्य क्षयः भवति। फलतः जलं प्रदूषितं भवति।

कीटनाशकरसायनम् - प्रायः सर्वत्र कृषिक्षेत्रेषु कीटेभ्यः शस्यानां संरक्षणार्थं विविधकीटनाशकरसायनानामुपयोगः भवति। शस्यानां रक्षा तु भवति। परम् इदं रसायनोपशिष्टं वर्षामाध्यनेन विविधेषु जलस्रोतेषु मिलति। अनेन जलस्रोतानां जलं प्रदूषितं भवति । यतः इदं रसायनं जीवाय हानिकरं भवति।

औद्योगिकतापीय – प्रदूषणम् – कानिचन औद्योगिकप्रतिष्ठानानि एवं भवन्ति यत्र उपकरणानां शितलीकरणाय जलस्यावश्यकता भवति। परमुपयोगानन्तरम् इदं जलं महदुष्णं भवति। अपि च इदमूष्णतमं जलं साक्षात् जलस्रोतेषु मिलति। फलतः जलस्रोतानां जले तापवृध्दिः भवति। अतस्तेन जलीय-जीवानां मृत्युः भवति। अपि च जलं प्रदूषितं भवति।

खनिजतैलम् –खनिजतैलमाध्यमेन त्रिप्रकारकं जल प्रदूषणं भवति। प्रथमं जलमार्गेण खनिजतैलस्य आयातं निर्यातं वा भवति। तत्र कदाचित् दुर्घटनया जलयानेन जले तैलस्य मिश्रणं भवति। द्वितीयं पृथ्व्यामपि कदाचित् तैलं पतति। तत्तैलमपि वर्षादि विभिन्न- माध्यमेन जलस्रोतेषु मिलति। तृतीयं पृथिव्यां बहुत्र खनिजतैलस्य लघुभण्डारं वर्तते। सर्वत्र तैलनिष्काषणं सम्भवं नास्ति। तैलनिष्काषणे यत् परिमाणं व्ययाधिक्यं भवति तत्परिमाणं तैलं न प्राप्यते। फलतः सः भण्डारं तत्रैव स्थित्वा पार्श्वे स्थितानि जलस्रोतांसि प्रदूषयति।

शवप्रवाहः –अस्योदाहरणं वाराणस्यां द्रष्टुं शक्यते यत् गंगायां कश्चन शवः सम्पूर्णः प्रवहति, कश्चन अर्ध्दद्ग्धः, अपि च कश्चन दग्धः। वस्तुतः अस्माकं धार्मिकमान्यतानुसारेण शवप्रवाहः क्रियतेऽस्माभिः। तत्र दीनाः काष्ठाभावत् साक्षात् शवं प्रवाहयति, अर्ध्ददग्धं शवं प्रवाहयति तथा सक्षमाः शवदाहोपशिष्टं प्रवाहयति नद्याम्। एवं प्रकारेण जलं प्रदूषितं भवति ।

एतदतिरिक्तमपि बहूनि कारणानि सन्ति येन जलं प्रदूषितं भवति। येषां कारणानामुल्लेखः अत्र न क्रियते । यतोहि दिनानुदिनं नूतनं कारणं विकसति । सम्प्रति विचार्यते यत् कानि तत्वानि जले तिलन्ति येन जलं प्रदूषितं भवतीति ।

100+ Social Counters$type=social_counter

• fixedSidebar
• showMoreText

/gi-clock-o/ WEEK TRENDING$type=list

• गम् धातु के रूप संस्कृत में – Gam Dhatu Roop In Sanskrit गम् धातु के रूप संस्कृत में – Gam Dhatu Roop In Sanskrit यहां पढ़ें गम् धातु रूप के पांचो लकार संस्कृत भाषा में। गम् धातु का अर्थ होता है जा...
• दो मित्रों के बीच परीक्षा को लेकर संवाद - Do Mitro ke Beech Pariksha Ko Lekar Samvad Lekhan दो मित्रों के बीच परीक्षा को लेकर संवाद लेखन : In This article, We are providing दो मित्रों के बीच परीक्षा को लेकर संवाद , परीक्षा की तैयार...

RECENT WITH THUMBS$type=blogging$m=0$cate=0$sn=0$rm=0$c=4$va=0

• 10 line essay
• 10 Lines in Gujarati
• Aapka Bunty
• Aarti Sangrah
• Akbar Birbal
• anuched lekhan
• asprishyata
• Bahu ki Vida
• Bengali Essays
• Bengali Letters
• bengali stories
• best hindi poem
• Bhagat ki Gat
• Bhagwati Charan Varma
• Bhishma Shahni
• Bhor ka Tara
• Boodhi Kaki
• Chandradhar Sharma Guleri
• charitra chitran
• Chief ki Daawat
• Chini Feriwala
• chitralekha
• Chota jadugar
• Claim Kahani
• Dairy Lekhan
• Daroga Amichand
• deshbhkati poem
• Dharmaveer Bharti
• Dharmveer Bharti
• Diary Lekhan
• Do Bailon ki Katha
• Dushyant Kumar
• Eidgah Kahani
• Essay on Animals
• festival poems
• French Essays
• funny hindi poem
• funny hindi story
• German essays
• Gujarati Nibandh
• gujarati patra
• Guliki Banno
• Gulli Danda Kahani
• Haar ki Jeet
• Harishankar Parsai
• hindi grammar
• hindi motivational story
• hindi poem for kids
• hindi poems
• hindi rhyms
• hindi short poems
• hindi stories with moral
• Information
• Jagdish Chandra Mathur
• Jahirat Lekhan
• jainendra Kumar
• jatak story
• Jayshankar Prasad
• Jeep par Sawar Illian
• jivan parichay
• Kashinath Singh
• kavita in hindi
• Kedarnath Agrawal
• Khoyi Hui Dishayen
• Kya Pooja Kya Archan Re Kavita
• Madhur madhur mere deepak jal
• Mahadevi Varma
• Mahanagar Ki Maithili
• Main Haar Gayi
• Maithilisharan Gupt
• Majboori Kahani
• malayalam essay
• malayalam letter
• malayalam speech
• malayalam words
• Mannu Bhandari
• Marathi Kathapurti Lekhan
• Marathi Nibandh
• Marathi Patra
• Marathi Samvad
• marathi vritant lekhan
• Mohan Rakesh
• Mohandas Naimishrai
• MOTHERS DAY POEM
• Narendra Sharma
• Nasha Kahani
• Neeli Jheel
• nursery rhymes
• odia letters
• Panch Parmeshwar
• panchtantra
• Parinde Kahani
• Paryayvachi Shabd
• Poos ki Raat
• Portuguese Essays
• Punjabi Essays
• Punjabi Letters
• Punjabi Poems
• Raja Nirbansiya
• Rajendra yadav
• Rakh Kahani
• Ramesh Bakshi
• Ramvriksh Benipuri
• Rani Ma ka Chabutra
• Russian Essays
• Sadgati Kahani
• samvad lekhan
• Samvad yojna
• Samvidhanvad
• Sandesh Lekhan
• sanskrit biography
• Sanskrit Dialogue Writing
• sanskrit essay
• sanskrit grammar
• sanskrit patra
• Sanskrit Poem
• sanskrit story
• Sanskrit words
• Sara Akash Upanyas
• Savitri Number 2
• Shankar Puntambekar
• Sharad Joshi
• Shatranj Ke Khiladi
• short essay
• spanish essays
• Striling-Pulling
• Subhadra Kumari Chauhan
• Subhan Khan
• Suchana Lekhan
• Sudha Arora
• Sukh Kahani
• suktiparak nibandh
• Suryakant Tripathi Nirala
• Swarg aur Prithvi
• Tasveer Kahani
• Telugu Stories
• UPSC Essays
• Usne Kaha Tha
• Vinod Rastogi
• Vrutant lekhan
• Wahi ki Wahi Baat
• Yahi Sach Hai kahani
• Yoddha Kahani
• Zaheer Qureshi
• कहानी लेखन
• कहानी सारांश
• तेनालीराम
• मेरी माँ
• लोककथा
• शिकायती पत्र
• हजारी प्रसाद द्विवेदी जी
• हिंदी कहानी

RECENT$type=list-tab$date=0$au=0$c=5

Replies$type=list-tab$com=0$c=4$src=recent-comments, random$type=list-tab$date=0$au=0$c=5$src=random-posts, /gi-fire/ year popular$type=one.

• अध्यापक और छात्र के बीच संवाद लेखन - Adhyapak aur Chatra ke Bich Samvad Lekhan अध्यापक और छात्र के बीच संवाद लेखन : In This article, We are providing अध्यापक और विद्यार्थी के बीच संवाद लेखन and Adhyapak aur Chatra ke ...

Join with us

Footer Social$type=social_icons

• loadMorePosts